Mededingingsregels voor kmo's
07.10.2016Kent u uw rechten en plichten in het kader van het mededingingsrecht? In een praktische gids van de Belgische mededingingsautoriteit wordt het mededingingsrecht voor Belgische kmo's verduidelijkt.
De (nieuwe) Belgische mededingingswet dateert intussen van 3 april 2013. Toen werden twee boeken in het Wetboek van economisch recht (WER) ingevoegd: Boek IV 'Bescherming van de mededinging' en Boek V 'De mededinging en de prijsevoluties'.
Boek IV omschrijft een reeks mededingingsregels die grotendeels werden hernomen uit de wet tot bescherming van de economische mededinging van 15 september 2006. Daarnaast werd de Belgische mededingingsautoriteit (BMA) omgevormd tot een onafhankelijke administratieve instantie. De BMA vervolgt mededingingsbeperkende praktijken, zoals kartels en misbruiken van machtspositie, en ziet toe op belangrijke fusies en overnames.
De BMA is samengesteld uit een onderzoeksorgaan (Auditoraat) en een beslissingsorgaan (Mededingingscollege).
Ook voor kmo's is de vrije mededinging van belang. Kmo's moeten dan ook weten welke mededingingsregels op hen van toepassing zijn en hoe zij de naleving ervan in hun onderneming kunnen bevorderen. De BMA wil hen hierbij helpen met een beknopte gids over het Belgische mededingingsrecht. De gids is opgebouwd rond vier hoofdstukken.
Mededingingsregels in België
De Belgische mededingingsregels staan dus in Boek IV van het WER. Het WER onderscheidt restrictieve praktijken (zie infra) en de regels over het toezicht op concentraties.
Wanneer de handel tussen de lidstaten van de Europese Unie wordt beïnvloed, spelen ook de (gelijkaardige) mededingingsregels uit het Europese verdrag (VWEU) een rol.
De mededingingsregels houden een verbod in van mededingingsbeperkende afspraken en de verplichte aanmelding van concentraties (als de betrokken ondernemingen samen in België een totale omzet hebben van meer dan 100.000.000 euro en ten minste twee van hen in België een omzet hebben van ten minste 40 miljoen euro).
Er bestaan twee soorten mededingingsbeperkende of concurrentiebeperkende praktijken: verboden afspraken en misbruik van machtspositie.
Verboden afspraken zijn contracten en overeenkomsten die de mededinging beperken of die leiden tot een beperking. Er bestaan wel uitzonderingen. Om ondernemingen te helpen bij het inschatten van wat mag en niet mag, heeft de Europese Commissie groepsvrijstellingen gepubliceerd. De Commissie maakt een onderscheid tussen horizontale afspraken (onder concurrenten) en verticale afspraken (tussen niet-concurrenten zoals leveranciers en distributeurs). Voor kmo's is vooral de groepsvrijstelling voor verticale beperkingen relevant. Meestal zullen beperkende bepalingen toegelaten zijn als het marktaandeel van leveranciers en afnemers op de relevante markt kleiner is dan 30% en de overeenkomst niet geldt voor langer dan vijf jaar.
Een onderneming zal meer dan waarschijnlijk een machtspositie hebben als ze bijvoorbeeld een marktaandeel van meer dan 40% of 50% heeft, of een marktaandeel dat tweemaal groter is dan dat van de tweede grootste speler.
Hardcore restrictions
De volgende praktijken zijn absoluut verboden:
prijsafspraken met concurrenten;
verplichte of minimum verkoopprijzen opleggen aan distributeurs;
geografische markten verdelen tussen concurrenten;
afspraken met concurrenten om de productie te beperken.
Gevolgen van een inbreuk
De boetes voor bedrijven die zich schuldig maken aan restrictieve praktijken, bedragen maximaal 10% van de geconsolideerde omzet in België. Voor natuurlijke personen is dit maximaal 10.000 euro, en desgevallend een strafrechtelijke sanctie ingeval van samenspanning bij overheidsopdrachten.
Daarnaast moet de rechter de verboden clausules in overeenkomsten nietig verklaren. Gevolg: als uw contractpartij een (deels) nietige overeenkomst niet uitvoert, kan u er de uitvoering
ook niet van vorderen.
Een compliance programma op maat van uw onderneming
Compliance programma's zijn programma's die een onderneming helpen bij het naleven van regels door risico's in te schatten. De volgende stappen bewijzen zeker hun nut hierbij:
de risico's inschatten;
een gedragscode opstellen en er zich toe verbinden om de regels na te leven;
een compliance verantwoordelijke aanstellen;
de personen die met mededingingsrechtelijke risico's worden geconfronteerd, een aangepaste training aanbieden;
samenwerken met mededingingsautoriteiten als het fout gaat.
Bron: Mededingingsregels: een gids voor kmo's, van de BMA (www.bma-abc.be).